Htydjtk

Insulae Canariae
Islas Canarias

Vexillum Canariarum Insigne Canariarum
Caput	Sancta Crux Nivariae et Palmae Canariae
Superficies  - total  - % Hispaniae	Positio nº. 13 7 447 km² 1,5%
Incolae  - Toti (2006)  - % Hispaniae  - Spissitudo	Positio nº. 8 2 070 465 4.48% 272.00/km²
Gentilicius	Canarius, -a
Lex autonomiae	10 Augusti, 1982
ISO 3166-2	ES-CN
Repraesentatio parlamentaria  - Congressum  - Senatus	15 legati 14 senatores
Praeses	Paulinus Rivero Baute (CC)
Gubernatio Canariarum

Canariae Insulae sive Fortunatae Insulae (Hispanice: Islas Canarias) sunt septem volcanicae Oceani Atlantici insulae ante litora Marocana et Saharae Occidentalis sitae. Administrative, hae insulae nomine Canariae constitutae, simul sunt communitas autonoma Hispaniae, historica nationalitas, ut dicit Lex Autonomiae sua, et regio ultraperipherica Unionis Europaeae. Capitalitatem insularum urbes Sancta Crux Nivariae et Palmae Canariae partiuntur, ubi utraque urbs est caput utriusque provinciarum Canarium archipelagus formantium. Praesidii sedes gubernationis inter ambas urbes secundum parlamentariam sessionem in effectu variat.

Toponymia |

Primum documentum de Canariis narrans Naturalis Historia Plinii Maioris^[1] est. Plinius iter regis Iubae II Mauritaniae in insulas anno 40 a.C.n. citat et eas insulas Insulas Fortunatas vocat. Hoc in documento quoque primum vox Canaria, e nomine canis, apparet, quod probabiliter ad insulam Canariam referendam adhibetur. Secundum Plinium, hoc nomen insulae in memoriam duorum magnorum mastifforum datum est quos Iubae legati ceperunt et in Mauritaniam (in praesenti Maroco) tulerunt et quos sicut donatum insigne Canarium ostenderunt. Aliae theoriae hodiernae suggerunt nomen ab Mazicana stirpe Canariis Boreoccidentalem zonam Africae incolantibus oriri; re vera Plinius mentionem Canariorum in altero documento facit, et tametsi hanc vocem ad canes refert, tamen probabiliter Mazicanae vocis adaptatio sit^[2].

Historia |

Canariae Insulae ante Europaeam occupationem a Guanchis cultae sunt. Vox Guanchus insulae Nivariae (Hispanice: Tenerife) fuit incolarum gentilicium, postea quod adhibitum est ad cunctos incolas autochthones archipelagi referendos, Populus ad antiquos Borealis Africae Mazicanos pertinuit. Cum subtilitate singulatim insularum colonizatio nescitur, quamquam theoriae acceptissimae ut hic populus a Phoenicibus et Romanis apportatus sit subiiciunt. Praecipuae oeconomicae huius populi "activitates" fuerunt pecoris ductio, agricultura, perceptio frugum, et piscatus in litoribus.

Iohannes Betencurtius

Saeculo quarto decimo, insulae Europaeis monarchiis et feudalibus civitatibus inventae sunt. Crebro Maioricani, Lusitani, et Genuenses insulas frequentaverunt. Genuensis nauta Lanzarotus Marocelus insula Lanzaroto Hispanice Lanzarote) anno 1350 consedit. Maioricani missionem in insulis cum episcopo qui ex anno 1350 usque ad 1400 mansit instituerunt, et a quo aliquae imagines virginum a Guanchis cultarum gignuntur. Per quinquaginta annos, cum papali venia et Coronae Castellanae firmamento, plurimae expeditiones paratae sunt servos, pelles et pigmenta quaesitum. Annus 1402, principii insularum captarum annus consideratur cum in Lanzarotum expeditione Normannorum Ioannis de Béthencourt et Gadifer de la Salle, amborum sub vassalatione Coronae Castellae et cum Sanctae Sedis firmamento.^[3] Attactis orographia, utilitatis commercialis amissione et autochthonum defensione, occupatio non finita est sed usque ad annum 1496, ubi ultimi autochthones Nivariae se dediderunt, et insulae in Coronam Castellae incorporatae sunt. Canariarum occupatio, quae duravit circa 100 annos, praeiudicium occupationis Novi Mundi esset.

Alonsus Fernández de Lugo captivos reges Canarios ostendens

Basilica Virginis Candelariae, Patronam Insularum Canariarum (Insula Nivaria)

Sic prospera occupatio Canariarum finita est, ut nova oeconomica norma fundata monocultura, in principiis sacchari officinarum, ibi imposita sit. Hac epocha primae institutiones et gubernationis organa constituta sunt. Cum inventione Americae et posteriori occupatione, insulae locus scalarum itinerum commercialium cum America, Africa, et India se verterunt portus Sanctae Crucis Palmae (Hispanice: Santa Cruz de la Palma) unus portuum principalium Hispanici se vertit, quod comes fuit magnae prosperitati determinatis socialibus partibus Imperii insularum. Monoculturarum saeculi duodevicensimi crisis et Americanarum coloniarum independentia per saeculum undevicensimum graves oeconomicas recessiones produxerunt. Propter oeconomicas crises quas archipelagus passum est, productae sunt magnae undae migratoriae versus Americanum continentem.

Saeculo vicensimo, principiis nova bananae monocultura introducta est, cuius exportatio societatibus effectoriis ut praesenti Fyffes regitur. Inter electas hominum urbium Sanctae Crucis et Palmarum manus concertatio ob insularum capitalitatem "archipelagi" divisioni in duas provincias anno 1927 attulit.

Mortuo Francisco Franco et restituto democratico monarchiae parlamentariae regimine, Lex Autonomiae anno 1982 probata elaborata est. Hodie Canariae a Coalitione Canaria gubernantur, quamquam minor pars in Parlamento est.

Geographia |

Insulae Canariae

Canariae sive Fortunatae insulae archipelagus in Oceano Atlantico formant, situm ad plagam boreoccidentalem litoris Africi. Archipelagus Macarinesicam oecoregionem iuxta Accipitrinas, Promontorium Viride, Madeiras et insulas Silvestres complectit. Insula Canariarum proxima continenti iacet 180 km ab litore Africo.

Archipelagus Canarium his insulis formantur:

• 
  Insula Nivaria (Hispanice Tenerife), caput Sancta Crux Nivariae (Hispanice Santa Cruz de Tenerife);


• 
  Insula Canaria (Hispanice Gran Canaria), caput Palmae Canariae (Hispanice Las Palmas de Gran Canaria);


• 
  Insula Lanzarotta (Hispanice Lanzarote), caput Scopelopolis (Hispanice Arrecife);


• 
  Insula Palmae seu Capraria (Hispanice San Miguel de la Palma), caput Sancta Crux Palmae (Hispanice Santa Cruz de La Palma);


• 
  Insula Gomera (Hispanice La Gomera), caput Sanctus Sebastianus Gomerae (San Sebastián de La Gomera);


• 
  Insula Ferri (Hispanice El Hierro), caput Valles Viridis (Hispanice Valverde);


• 
  Insula Planaria (Hispanice Fuerteventura), caput Portus Rosarii (Hispanice Puerto del Rosario);

Mons Nivarius.

Teide, mons ignifer, in Nivaria, est altissimus Hispaniae mons, et tertius in mundo mons ignifer.

Clima |

Ubi insulae iacent, in eo quod attinet ad ventos Aliseos, clima mite humidumque aut siccissimum potest. Generaliter, clima Oceanicum Tropicaleque cum suavibus temperaturis. Praecipitationes variant ex insulis. In Sancto Michaele Palmae, annuae praecipitationes maiores quam in Occiduis insulis sunt. Itaque, in insulis Planaria et Lanzaroto clima aridius sive semideserticius est. Inopia aquae stationum desalinatoriarum instructioni attulit ad areis urbanis suppeditandum. Soli porositas propter vulcanicam naturam quaestui aquae pluviosae in aggeribus et stagnis impedimenta infert, quamquam in Canaria et Gomera eis utuntur. Occiduae insulae aqua e subterraneis aquiferis utuntur. Ob praesentiam montium prope litora, massae aereae densantur et phaenomenon nominatum massas nebulosas formant quae madorem vegetationi aliquarum zonarum suppeditant.

Venti creberius e Boreoriente flant, qui, quamquam praecipitationes non producant, madorem ferunt. Orientales ventos sirocus aut calima saepe comitantur; id est, pulvis suspensus e solitudine Saharae profectus, aliquando cum magna densitate.

Circumiecta naturalia |

Conservantur variae autochthones species, ut arbor Dracaena draco et silvae laurisilvarum. Quattuor e tredecim vivariis nationalibus Hispanicis in Canariis sunt, plurima quam in qualibet alia communitate autonoma:

Hermigua

• 
  Consaeptum Publicum Caldarii Taburientensis in Sancto Michaele Palmae


• 
  Consaeptum Publicum Garaionayense in Gomera


• 
  Consaeptum Publicum Teidis in Nivaria


• 
  Consaeptum Publicum Timanfayense in Lanzaroto

Res publica et regimen |

Insulae Canariae se autonome reguntur, sicut communitas autonoma Hispaniae, ab anno 1982 cum Lex Autonomiae Canariarum probata est et ius ad autonomiam a Constitutione Hispanica nationalitatibus datum est. Communitatis autonomae Canariarum potestates per Parlamentum, Gubernationem et Canariarumque Praesidium exercentur:

• 
  Parlamentum Canariarum a 70 parlamentariis Canariorum electorum constituitur per suffragium universale via repraesentationis proportionalis, cuius designatio condicione catalogorum partium aut coalitionis adstringitur quae suffragiorum validorum quarumque circumscriptionum comitialium, aut saltem 30% suffragiorum validorum in circumscriptione insulare aut summa omnium suffragiorum validorum omnium circumscriptionum ubi delata sint emissorum, aut saltem 6% omnium suffragiorum validorum in tota communitate autonoma emissorum maximum numerum assecutae sint. Parlamentum communitatis autonomae potestatem legisferam exercet.


• 
  Gubernatio Canariarum imperium exsecutivum communitatis autonomae exercet. Componitur a praeside, praeside vicario et consiliariis.


• 
  Praeses Canariarum exsecutivi Canariarum repraesentans est. Elegitur a Parlamento cuius votum fidei ei assequendum est, et postea a Rege Hispaniae nominatur.

Canariae insulae divisae sunt in provincias duas: provincia Nivaria et provincia Palmarum.

Montes iuxta Mascam Canariarum (imago no. 4 000 000 Communium Wikimediorum)

Unaquaeque insularum a cabildo recta est.

Politicae factiones quae in Canariis certant sunt:

• 
  Coalitio Canaria (Hispanice Coalición Canaria)


• 
  Motus Canariae Liberae (Hispanice Movimiento Canarias Libre)


• 
  Novae Canariae (Hispanice Nueva Canarias)


• 
  Factio Nationalistica Canariae (Hispanice Partido Nacionalista Canario)


• 
  Frons Popularis Insularum Canariarum-Awañak (Hispanice Frepic-Awañak)


• 
  Motus pro Autodeterminatione et Independentia Archipelagi Canarii (Hispanice MPAIAC)


• 
  Alternativa Popularis Canaria (Hispanice Alternativa Popular Canaria)


• 
  Unio Populi Canarii (Hispanice Unión del Pueblo Canario)


• 
  Conventus Nationalis Canariarum (Hispanice Congreso Nacional de Canarias)


• 
  Azarug (Hispanice Azarug)

Oeconomia |

Oeconomia sectore tertiario (74.6% Producti Domestici Grossi), praecipue periegese, quae incrementum aedificationis stimulavit, fundatur. Loci industria est exigua, magnopere agroalimentaria, tabaci et petrolei purgandi. Ergasterium petrolei in Sancta Cruce Nivariae est maximum Hispaniae. Sahara Occidentali a Maroco capta, industriae conservationum alimentorum salsamentorumque piscium sunt exstinctae. Verumtamen, insulae sunt secunda Hispaniae regio piscatoria. Quod attinet ad agriculturam, solum 10% territorii cum tritico, patata, et hordeo colitur.

Demographia |

Numerus insularum anno 2006 fuit fere 1 995 833: in provincia Palmas Canarias, 1 024 186 (33 municipia); in provincia Sancta Cruce Nivariae, 971 647 (52 municipia). Municipium quod maximum incolarum numerum habet est Palmae Canariae, cum 377 056; quod sequuntur Sancta Crux Nivariae, cum 223 148, Fanum Sancti Christophori de Laguna (Hispanice: San Cristóbal de La Laguna), cum 142 161, Telde, cum 97 525, et Arona, cum 79377. "Densitas" incolaria 219 incolarum/km², maior quam media civitatis. Canaria et Nivaria hospitio 80% incolarum omnium insularum accipiunt.

• 
  Insula Nivaria (Hispanice Tenerife) cum 906.854

• 
  Insula Canaria (Hispanice Gran Canaria) cum 838.397

• 
  Insula Lanzarotta (Hispanice Lanzarote) cum 141.938

• 
  Insula Planaria (Hispanice Fuerteventura) cum 103.167

• 
  Insula Palmae seu Capraria (Hispanice San Miguel de la Palma) cum 86.996

• 
  Insula Gomera (Hispanice La Gomera) cum 22.769

• 
  Insula Ferri (Hispanice El Hierro) cum 10.892

Musica |

In Canariis insulis, carmina saepe cum citharis Canariis, panduriis et lautis adhibita est. Musicae duae Canariarum sunt isa et folia.

Notae |

Nexus externi |

Vicimedia Communia plura habent quae ad Insulas Canarias spectant.

• 
  Pagina de his insulis apud Wikivoyage .mw-parser-output .existinglinksgray a,.mw-parser-output .existinglinksgray a:visited{color:gray}.mw-parser-output .existinglinksgray a.new{color:#ba0000}.mw-parser-output .existinglinksgray a.new:visited{color:#a55858}
  (Anglice)
  


• 
  Gubernium Canariense
  (Hispanice)
  
  • 
    Institutum Statisticum Canariense
    (Hispanice)
    
  
  


• 
  Consociatio Peregrinationis Ruralis Canariensis
  (Hispanice, Anglice, Francogallice, Theodisce)
  


• 
  Situs peregrinatorum
  (Hispanice, Anglice, Francogallice, Theodisce, Italiane, Batavice, Suecice, Polonice)
  


• 
  Historia insularum Canariarum apud worldstatesmen.org
  (Anglice)
  


• 
  Imagines antiquae photographicae
  (Hispanice)
  


• 
  De eruptione vulcanica futura
  (Anglice)
  


• 
  De vectigalibus apud lowtax.net
  (Anglice)
  


• 
  Situs peregrinationum
  (Batavice)
  


• 
  Flora insularum Canariarum apud universitatem Graecensem
  (Theodisce)
  


• 
  De exploratione insularum Canariarum scientifica apud universitatem Humboldtianam Berolinensem
  (Anglice)
  


• 
  Museum Naturæ et Man
  (Hispanice, Anglice, Francogallica, Italiana, Russica, Theodisce)
  


• 
  De Museo Canario
  (Hispanice, Anglice, Francogallice, Theodisce)
  


• 
  Index nexuum apud dmoz.org
  (Hispanice, Anglice, Francogallice, Theodisce, Batavice, Catalane)
  

Bibliographia |

• Vicente Arana, Juan C. Carracedo, Los Volcanes de las Islas Canarias. 4 voll. Matriti: Editorial Rueda, 1978–1979. ISBN 84-7207-011-5
  (Hispanice)
  


• Leopold von Buch, Physicalische Beschreibung der Canarischen Inseln. Berolini, 1825 (Exemplum interretiale)
  (Theodisce)
  


• Carlos Calvet, Geschichte und Mythen der Kanaren: Spuren einer längst untergegangenen Kultur. Lipsiae: Bohmeier Verlag, 2007. ISBN 978-3-89094-517-0
  (Theodisce)
  


• 
  Felipe Fernández-Armesto, The Canary Islands after the Conquest: The Making of a Colonial Society in the Early-Sixteenth Century. Oxonii: Oxford University Press, 1982. ISBN 0-19-821888-5
  (Anglice)
  


• Carlos Müller, Die Kanarischen Inseln. Reisen durch die Zeit. Celle: Dagmar Drewes Verlag, 2005. ISBN 3-936269-39-4
  (Theodisce)
  


• Richard Pott, Joachim Hüppe, Wolfredo Wildpret de la Torre, Die Kanarischen Inseln. Natur- und Kulturlandschaften. Stutgardiae: Ulmer, 2003. ISBN 3-8001-3284-2
  (Theodisce)
  


• Peter Rothe, Sammlung Geologischer Führer, 81: Kanarische Inseln. Berolini: Gebr. Bornträger, 1996. ISBN 3-443-15064-0
  (Theodisce)
  


• Peter Schönfelder, Ingrid Schönfelder, Die Kosmos-Kanarenflora. Über 850 Arten der Kanarenflora und 48 tropische Ziergehölze. Stutgardiae: Franckh-Kosmos, 1997. ISBN 3-440-06037-3
  (Theodisce)
  


• Martin Wiemers, "The butterflies of the Canary Islands: a survey on their distribution, biology and ecology (Lepidoptera: Papilionoidea and Hesperioidea)" in Linneana Belgica vol. 15 (1995) pp. 63-118
  (Anglice)