Htydjtk

-2 Latinitas huius rei dubia est. Corrige si potes. Vide {{latinitas}}.

Calendarium Romanum, Antii inventum.

Calendarium Romanum formam suam inter originem Romae et finem Imperii Romani iterum atque iterum mutavit. A C. Iulio Caesare formata in Calendarium Iulianum formavit fundamentum calendarii nostri vigente: Calendario Gregoriano.

Historia |

Omnium primum erat calendarium lunare cum decem mensibus et tempore aequinoctii vernalis coepit. Romulus id circa 753 a.C.n. excogitavisse dictus est, sed ex calendario lunari Graecorum fundari videtur. Eo tempore hi menses erant:

• 
  Martius (31 dies)


• 
  Aprilis (30 dies)


• 
  Maius (31 dies)


• 
  Iunius (30 dies)


• 
  Quintilis (31 dies): serius Iulius
  


• 
  Sextilis (30 dies): serius Augustus
  


• 
  September (30 dies)


• 
  October (31 dies)


• 
  November (30 dies)


• 
  December (30 dies)


• Ianuarius


• Februarius

Ob eum calendarium antiquum mensis December numerum decem nomine suo habet (etiam menses Quintilis, Sextilis, September, October, et November).

Tale calendarium solum 304 dies continuit. Circa sexaginta et unum dies hiemis non in numero calendarii erant. Causa huius calendarii et proprietatum eius probabiliter vita et labores agricolarum erant.

Numa Pompilius, secundus ex septem - a maioribus traditis - regibus Romae, primam correctionem calendarii fecisse dictus est. Circa 713 a.C.n. spatium mensium brevium de triginta diebus ad undetriginta dies minuit. Praeterea menses Ianuarium (undetriginta dies) et Februarium (duodetriginta dies) ad finem calendarii addidit. Ita annus Romanus iam 355 dies duravit, at tamen annus circiter decem diebus brevior erat. Ob eam rem alternis annis mensis Mercedinus seu Intercalaris (27 aut 28 dies) post a. d. VI Kalendas Martias (paulo ante finem mensis Februarii), cuius numerus dierum illis annis ad 23 dies minutus est, inseri debitus est. Id cura pontificis maximi erat. Ille momentum officii non semper scivit. Itaque plerumque Mercedinum addere oblitum est, quare dies exacti rerum antiquarum saepe incerti sunt.

Anno 46 a.C.n. C. Iulius Caesar astronomis aegyptis persuasus calendarium iterum refecit, formans Calendarium Iulianum. Calendario recenti simile erat. Nunc non iam officium pontificis maximi erat mensem Mercedinum inserere, sed quinto quoque anno (= annus intercalaris) dies unus additus est (ut explicat Dio Cassius 43.26). Hic dies non ad finem additus, sed dies vicesimus quartus mensis Februaris (= ante diem sextum Kalendas Martias) duplicatus est. Hic dies novus dies bis sextus ante Kalendas Martias appellatus est. Ob eam rem in lingua Latina sera annus intercalaris etiam annus bissextus vocatus est. Aliquae linguae etiam hodie eum sic appellant: année bissextile (Francogallice), anno bisestile (Italiane), año bisiesto (Hispanice), ano bissexto (Lusice), et bissextile year (Anglice).

Nomina dierum |

Romani pro tribus diebus mensis nomina praecipua habebant: Kalendae, Nonae, et Idus. Initio dies lunae faciebus aequati sunt (Nones = luna dimidiata, Idus = plenilunium). In principio hi dies probabiliter pronuntiati sunt quando lunae facies conventi sunt. Numa Pompilius Kalendis, Nonis, Idibusque dies fixos assignavit:

• 
  Kalendae: dies primus mensis


• Nonae: dies quintus aut septimus mensis
  
  
  
  • dies quintus: Aprilis, Iunius, Sextilis/Augustus, September, November, December, Ianuarius, Februarius
  
  
  • dies septimus: Martius, Maius, Quintilis/Iulius, October
  
  
  
  


• 
  Idus: dies decimus tertius aut decimus quintus mensis
  
  
  
  • dies decimus tertius: Aprilis, Iunius, Sextilis/Augustus, September, November, December, Ianuarius, Februarius
  
  
  • dies decimus quintus: Martius, Maius, Quintilis/Iulius, October
  
  
  
  

Aliae differentiae inter calendarium Romanum et calendarium occidentalem recentem sunt. Romani non dies ad primum diem mensis respicientes numeraverunt (i.e. primus dies post principium mensis etc.), at ad dies nominatos pronumeraverunt. Nota bene: Romani numerantes diem nominatum includerunt. Ita 2 September = quattuor dies ante 5 Septembrem (= Nonae), non tres dies antea.

Dies septimanae |

Spatium septem dierum, quo septimana aut hebdomas appellatur, res publica Romana non habuit. Imperio Romano primo incolae locorum occidentalium septimanam ascisciverunt: Iudaeae, Christiani aliique
qui tempus in oriente acti erant.

Lingua Latina dies septimanae dis deabusque, inter eos Soli et Lunae, dedicati sunt:

Anni |

In principio anni Respublicae Romanae non numerati, sed a consulibus
nominati, sunt; e.g. annus 205 a.C.n. "annus consulatus Publii Cornelii Scipionis Africani et Publii Licinii Crassi" erat.

Serius anni ab urbe condita (anno 753 a.C.n.) numerati sunt. Ergo
aliquae inscriptiones "A.V.C." (= "AB VRBE CONDITA") continent.

Si vis plura legere |

• Pierre Brind'amour , Le calendrier romain : recherches chronologiques, Ottawa, 1983. Recensio critica
  

Nexus interni

• Fasti


• Index dierum calendarii Romani

Nexus externus |

• Instrumentum conversionis dierum numerorumque