Lingua Tongana





Lingua Tongana[1] (Tongane lea fakatonga) est lingua Austronesia rami Polynesiae in usu plerumque in Tonga, regno circa 104 000 cives habente,[2] ubi homines lingua pro lingua publica utuntur. Lingua est VSO lingua.




Index






  • 1 Linguae cognatae


  • 2 Abecedarium Tonganum


  • 3 Ratio


  • 4 Notae


  • 5 Bibliographia


  • 6 Nexus externi





Linguae cognatae |


Tongana est una ex multis linguis in ramo Polynesio linguarum Austronesiarum, cum Havaiana, Maoriana, Samoana, et Tahitiana, exempli gratia. Una cum Niueana, ea Tongicum constituit subgregem Polynesiae. Tongana, inusitate inter linguas Polynesias, accentum definitivum habet. Sicut omnes linguae Polynesiae, ea phonologicum Protopolynesiae systema accommodavit.










































































































































Polynesiae sonorum congruentiae

Phonema
Protopolynesia
 Tongana
Niueana
Samoana
Rapanuiana
Tahitiana
Maoriana
Lingua Insularum Cook
Havaiana
Latina

/ŋ/
 *taŋata
 tangata
 tangata
 tagata
 tangata
 taʻata
 tangata
 tangata
 kanaka
homo

/s/
 *sina
 hina
 hina
 sina
 hina
 hinahina
 hina
ʻina
 hina
canus

/h/
 *kanahe
 kanahe
 kanahe
ʻanae

ʻanae
 kanae
 kanae
ʻanae
mugil

/ti/
 *tiale
 siale
 tiale
 tiale
 tiare
 tiare
 tīare
 tiare
 kiele
gardenia

/k/
 *waka
 vaka
 vaka
 vaʻa
 vaka
 vaʻa
 waka
 vaka
 waʻa
cymba

/f/
 *fafine
 fefine
 fifine
 fafine
 vahine
 vahine
 wahine
 vaʻine
 wahine
mulier

/ʔ/
 *matuqa[3]
 matuʻa
 matua
 matua
 matuʻa
 metua
 matua
 metua, matua
 makua
parens

/r/
 *rua
 ua
 ua
 lua
 rua
 rua[4]
 rua
 rua
 lua
duo

/l/
 *tolu
 tolu
 tolu
 tolu
 toru
 toru
 toru
 toru
 kolu
tres


Abecedarium Tonganum |


Tongana in subgenere scripturae Latinae inscribitur. Ordo litterarum in alphabeto vetere, a missionariis excogitato, mutatus est: vocales ad caput indicis ponuntur, et consonantes tum ordine Romano sequuntur. Sic manet in lingua publica per arbitrium concilii regis de orthographia linguae Tonganae anno 1943 edictum; grammatica autem et dictionarium Churchwardianum usitatum ordinem Europaeum anteposuit, qui ex eo tempore semper in usu est:














































Alphabetum Tonganum
Littera
a
e
f
h
i
k
l
m
n
ng
o
p
s
t
u
v
ʻ (fakauʻa)
Enuntiatio
/a/
/e/
/f/
/h/
/i/
/k/
/l/
/m/
/n/
/ŋ/[5]
/o/
/p/[6]
/s/[7]
/t/
/u/
/v/
/ʔ/[8]


Ratio |


































0–9
0
 noa
1
 taha
 2
 ua
 3
 tolu
4
 fā
 5
 nima
 6
 ono
7
 fitu
 8
 valu
 9
 hiva

Pro "simplicibus" multiplices numeri decem duos digitos habentibus, numeri modo pleno et "modo telephonico" aeque in usu commune sunt, cum, pro aliis numeris duos digitos habentibus, numeri "modo telephonico" paene semper in usu sunt:
































10–90 decies
#
 modus plenus
 modus telephonicus
10
 hongofulu
 taha-noa
20
 ungofulu/uofulu
 ua-noa
30
 tolungofulu
 tolu-noa
. . .






















11–99
#
 modus plenus
 modus telephonicus
11
 hongofulu ma taha
 taha-taha
24
 ungofulu ma fā
 ua-fā
. . .






















praeter
#
 Tongana
22
 uo-ua
55
 nime-nima
99
 hive-hiva








































100–999 simplices
#
 Tongana
100
 teau
101
 teau taha
110
 teau hongofulu
120
 teau-ua-noa
200
 uongeau
300
 tolungeau
. . .























100–999 multiplices
#
 Tongana
111
 taha-taha-taha
222
 uo-uo-ua
482
 fā-valu-ua
. . .
































1000–
#
 Tongana
1000
 taha-afe
2000
 ua-afe
. . .
10000
 mano
100000
 kilu
1000000
 miliona
. . .



Notae |




  1. ↑ Laurie Bauer, The Linguistics Student’s Handbook (Edinburgh, 2007).


  2. ↑ "Kingdom of Tonga country brief". Australian Department of Foreign Affairs and Trade .


  3. ↑ Pausa glottalis q in vocibus Proto-Polynesiis reconstructis repraesentatur.


  4. ↑ Vox antiqua: vox usitata in Tahitiana hodie est piti.


  5. ↑ Littera scripta g sed iam [ŋ] (ut in Samoana) ante 1943 dicta.


  6. ↑ Littera non aspirata; b ante 1943 scripta.


  7. ↑ Aliquando j ante 1943 scripta.


  8. ↑ Pausa glottalis.



Bibliographia |



  • Bauer, Laurie. 2007. The Linguistics Student’s Handbook. Edimburgi.

  • Churchward, C. Maxwell. 1985 Tongan Grammar. Nuku'alofa: Vava'u Press. ISBN 0908717059.

  • Churchward, C. Maxwell. 1959. Tongan Dictionary. Nuku'alofa: Government of Tonga.

  • Schneider, Thomas. Functional Tongan-English, English-Tongan Dictionary. Ed. 2a. Burwood Victoriae: Dellasta. ISBN 1875627790.

  • Thompson, Richard H. 2000. The Student's English-Tongan and Tongan-English Dictionary. Palo Alto California: Friendly Isles Press. ISBN 0967897904.



Nexus externi |




  • De Tongana, www.ethnologue.com (Ethnologue)


  • De Tongana, www.omniglot.com (Omniglot)


  • De Tongana, www.planet-tonga.com (Planet Tonga)


  • Dictionarium simplex Tongana–Anglicam et Anglica–Tonganam, www.freelang.net




-

Popular posts from this blog

How to label and detect the document text images

Image
1 $begingroup$ This is what I mean as document text image: I want to label the texts in image as separate blocks and my model should detect these labels as classes. NOTE: This is how the end result should be like: The labels like Block 1, Block 2, Block 3,.. should be Logo, Title, Date,.. Others, etc. Work done: First approach : I tried to implement this method via Object Detection, it didn't work. It didn't even detect any text. Second approach : Then I tried it using PixelLink. As this model is build for scene text detection, it detected each and every text in the image. But this method can detect multiple lines of text if the threshold values are increased. But I have no idea how do I add labels to the text blocks. PIXEL_CLS_WEIGHT_all_ones = 'PIXEL_CLS_WEIGHT_all_ones' PIXEL_C...
Read more

Vallis Paradisi

Image
Coordinata: .mw-parser-output .geo-default,.mw-parser-output .geo-dms,.mw-parser-output .geo-dec{display:inline}.mw-parser-output .geo-nondefault,.mw-parser-output .geo-multi-punct{display:none}.mw-parser-output .longitude,.mw-parser-output .latitude{white-space:nowrap} 33°03′S 71°37′W  /  33.05°S 71.617°W  / -33.05; -71.617 Vallis Paradisi Res apud Vicidata repertae: Civitas : Chilia Numerus incolarum : 296 655 Zona horaria : UTC-4 Situs interretialis Nomen officiale : Valparaíso Gubernium Consilium : municipal council of Valparaíso Geographia Superficies : 401 600 000 Metrum quadratum Coniunctiones urbium Urbes gemellae : Ovetum , Badalona , Santa Fe , Ora longa , Sciamhaevum , Quantunia , Callao , Bat Yam , Melaka , Novorossiysk , Busan , Corduba , Odessa , Rosario , Malacca , Barcino , Soteropolis , Franciscopolis (California) , Guanajuato, Silao Tabula aut despectus Despectus in portum sinumque et urbem Vallis Paradisi Vallis Para...
Read more

Tabula Rosettana

Image
Tabula multilinguis Rosettana in Museo Britannico ostenditur. Tabula Rosettana, [1] etiam titulo OGIS 90 agnita, est stela decreto de rebus sacris in Aegypto anno 196 a.C.n. lato inscripta. Tabula iuxta Rosettam Aegypti, urbem in delta Nili et ad oram maris Mediterranei iacentem, anno 1799 a milite Francico reperta est. Inventio stelae, linguis duabus scripturisque tribus inscriptae, eruditis Instituti Aegypti statim nuntiata est; ibi enim iussu imperatoris Napoleonis eruditi omnium scientiarum (sub aegide Commissionis Scientiarum et Artium) properaverant cum expeditione Francica. Qua a Britannis mox debellata, tabula Rosettana Londinium missa hodie apud Museum Britannicum iacet. Textus Graecus cito lectus interpretationi textuum Aegyptiorum (in formis hieroglyphica et demotica expressorum) gradatim adiuvit. Denique textum plene interpretatus est Ioannes Franciscus Champollion. Ab opere eruditorum cumulativo coepit hodiernus scripturae hieroglyphicae linguaeque Aegyptiae a...
Read more